Κακοήθες Μελάνωμα

Το κακοήθες μελάνωμα είναι υψηλής επιθετικότητας κακοήθης νεοπλασία που εκπορεύεται από μελανινοκύτταρα κυρίως του δερμοεπιδερμικού ορίου. Εμφανίζεται de novo ή μπορεί να αναπτυχθεί στο έδαφος προϋπάρχοντος επίκτητου ή συγγενούς μελανοκυτταρικού σπίλου (ιδιαίτερα γιγαντιαίου συγγενούς μελανοκυτταρικού σπίλου). Εμφανίζεται στο δέρμα , στους βλεννογόνους, στο υπονύχιο και στον οφθαλμό.

Κατά τις τελευταίες δεκαετίες το μελάνωμα παρουσιάζει αλματώδη αύξηση της συχνότητας του. Ο αριθμός κρουσμάτων σχεδόν διπλασιάζεται ανά εικοσαετία. Έτσι το 1930 αντιστοιχούσε μία περίπτωση κακοήθους μελανώματος σε 1500 άτομα, το 1985 μία περίπτωση σε 150 άτομα και φτάνει το 2000 να αντιστοιχεί σε μία περίπτωση κακοήθους μελανώματος σε 70 άτομα.

Είναι κατά πολύ συνηθέστερο σε ανοιχτόχρωμα άτομα απ’ ότι σε μελαμψά, παρά το γεγονός ότι ζουν επί σειρά ετών σε περιοχές του ίδιου γεωγραφικού πλάτους. Η αναλογία του μελανώματος στον άνδρα και στη γυναίκα είναι ίδια.

Αιτιολογία και παράγοντες κινδύνου

Πολλοί παράγοντες συνεργούν στην ανάπτυξη  κακοήθους μελανώματος ή στην εξαλλαγή σπίλου σε κακόηθες μελάνωμα.
Μερικοί από αυτούς που ενοχοποιούνται ισχυρά είναι:

• Η υπεριώδης ακτινοβολία, ιδιαίτερα του «καρκινογενετικού» φάσματος των ακτίνων Β. Θεωρείται υπεύθυνη για την αύξηση της συχνότητας του κακοήθους μελανώματος. Η δράση της πιθανώς να σχετίζεται με την ελάττωση του ατμοσφαιρικού όζοντος κατά τα τελευταία χρόνια.
• Η ηλικία. Κατά κανόνα το κακοήθες μελάνωμα αφορά στις μεγάλες ηλικίες. Στις νεότερες ηλικίες εμφανίζεται συνηθέστερα σε έδαφος προϋπάρχοντος σπίλου.
• Το φύλο.  Το κακοήθες μελάνωμα είναι συνηθέστερο σε γυναίκες ηλικίας άνω των 40 και εμφανίζεται συνήθως στα κάτω άκρα.
• Η γενετική προδιάθεση. Εάν υπάρχει οικογενές ιστορικό μελανώματος ή ιστορικό δυσπλαστικών σπίλων, αυξάνεται ο κίνδυνος για μελάνωμα.
• Οι φαινοτυπικοί χαρακτήρες. Συνηθέστερα εμφανίζεται σε άτομα με λευκό δέρμα, γαλανούς οφθαλμούς, ανοιχτόχρωμα μαλλιά και ευπάθεια στα ηλιακά εγκαύματα.
• Το πολιτιστικό-μορφωτικό-οικονομικό επίπεδο. Μετρήσεις έχουν δείξει συνηθέστερη εμφάνιση του μελανώματος σε άτομα με υψηλό κοινωνικό-οικονομικό επίπεδο το οποίο ενδεχομένως να σχετίζεται με αυξημένο ή συγκεκριμένου τύπου επιβαρυντική έκθεση στον ήλιο.
• Δίαιτα-καπνός-οινόπνευμα-αντισυλληπτικά-εγκυμοσύνη. Τα ευρήματα από μελέτες που αφορούν στους παραπάνω παράγοντες είναι αντιφατικά μέχρι σήμερα. Απλώς αναφέρονται, χωρίς να θεωρούνται αιτιολογικοί παράγοντες.

Πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση             

Η μείωση της συχνότητας της νόσου επιτυγχάνεται με την αποφυγή της κύριας αιτίας του μελανώματος, δηλαδή της ηλιακής ακτινοβολίας. Υπάρχουν ορισμένα γενικά μέτρα πρόληψης που   πρέπει να συστήνονται από τον κάθε ιατρό στον γενικό πληθυσμό.

1. Να αποφεύγεται η έκθεση στον ήλιο, κυρίως από άτομα με ανοιχτόχρωμη επιδερμίδα.
2. Να χρησιμοποιούνται μακριά μανίκια, καπέλα και γυαλιά ηλίου προκειμένου να είναι μειωμένη η επιφάνεια του δέρματος που εκτίθεται στον ήλιο κάθε φορά.
3. Να χρησιμοποιούνται αντηλιακά με μεγάλο δείκτη προστασίας.
4. Να γίνεται τακτική, προσεκτική αυτοεξέταση του δέρματος, των πτυχών μεταξύ των δακτύλων, του τριχωτού της κεφαλής και των υπονυχίων για τυχόν ανεύρεση νέων δερματικών βλαβών ή για ανακάλυψη κάποιας απότομης αλλαγής του χρώματος ή του μεγέθους προϋπαρχόντων σπίλων.   

Ιδιαίτερη προσοχή σε αυτά τα μέτρα  απαιτείται από:

Τα άτομα που υποχρεωτικά εκτίθενται στον ήλιο λόγω επαγγέλματος

Τα άτομα που έχουν θετικό οικογενειακό ιστορικό για μελάνωμα

Τα άτομα που έχουν ήδη νοσήσει από μελάνωμα

Και τέλος τα άτομα που ανήκουν στις ευπαθείς ομάδες του γενικού πληθυσμού, δηλαδή τα μικρά παιδιά και οι ηλικιωμένοι.