Καρκίνος του παχέος εντέρου: διάγνωση

Η διάγνωση της νόσου αργεί να τεθεί μερικές φορές, γιατί συμπτώματα όπως η αιμορραγία από το ορθό, η αλλαγή συνηθειών του εντέρου και ο κοιλιακός πόνος αποδίδονται από τους ασθενείς σε καλοήθεις καταστάσεις, όπως είναι η εκκολπωματική  νόσος, η αιμορροϊδοπάθεια και το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου.

Η ύπαρξη καρκίνου πρέπει να αναζητείται σε κάθε περίπτωση ασθενούς >40 ετών με αιματοχεσία, υπόχρωμη μικροκυτταρική αναιμία ή κοιλιακό πόνο.

Και στις μικρότερες ηλικίες όμως, δεν πρέπει να παραλείπεται από τη διαφοροδιάγνωση ο καρκίνος, κυρίως δε όταν στους ασθενείς υπάρχει ιστορικό ιδιοπαθούς φλεγμονώδους νόσου του εντέρου, ή οικογενειακό ιστορικό καρκίνου, είτε του εντέρου, είτε άλλου οργάνου.

Η διαγνωστική προσέγγιση της νόσου περιλαμβάνει τα εξής:

Α. Η δακτυλική εξέταση του ορθού, που αποτελεί την απλούστερη και ίσως τη σημαντικότερη εξέταση για τη διάγνωση του καρκίνου του ορθού, δεν πρέπει ποτέ να παραλείπεται. 

Β. Εργαστηριακές εξετάσεις, όπως η γενική αίματος, ο πλήρης βιοχημικός έλεγχος και η ακτινογραφία θώρακος, συμβάλλουν στη διάγνωση τυχόν κακοήθειας, αφού δίνουν πληροφορίες για τη γενική κατάσταση του ασθενούς.

Γ. Η κλασσική ακτινολογία προσφέρει ακόμα και σήμερα μεγάλη βοήθεια, αφού με τον βαριούχο υποκλυσμό του παχέος εντέρου είναι δυνατόν να καθοριστεί η εντόπιση, το μέγεθος και ο αριθμός των όγκων.

Δ. Αναμφισβήτητα, όμως, η ενδοσκόπηση (κολονοσκόπηση) αποτελεί την εξέταση εκλογής. Μέσω του εύκαμπτου κολονοσκοπίου, αποκαλύπτονται τυχόν πολύποδες ή καρκίνοι και λαμβάνονται βιοψίες για διαγνωστικούς σκοπούς. Επιπλέον όμως η εξέταση αυτή μπορεί να λειτουργήσει και θεραπευτικά, επιτρέποντας την εκτομή ορισμένων τύπων πολυπόδων και καθορίζοντας το ύψος της χειρουργικής εκτομής του εντέρου.                         

Σημαντικό είναι να τονιστεί ότι η κολονοσκόπηση πρέπει να καλύπτει όλο το μήκος του παχέος εντέρου για τον αποκλεισμό τυχόν δεύτερης εντόπισης καρκίνου.

Σημαντικό ρόλο στη διάγνωση όμως παίζει και η αξονική τομογραφία. Η ακρίβεια της υπολογιστικής τομογραφίας στη διάγνωση του καρκίνου του παχέος εντέρου και του ορθού κυμαίνεται  από 23-100%, αυξανόμενη αναλογικά προς το μέγεθος του όγκου. Η μέθοδος αυτή συμβάλλει κυρίως στη σταδιοποίηση της νόσου και την ανεύρεση τυχόν μεταστατικών εστιών >5mm.

Ε. Σήμερα  με τη βοήθεια των σύγχρονων λογισμικών, η αξονική τομογραφία μπορεί να ανασυνθέσει την εικόνα του παχέος εντέρου και να αναπαραστήσει μια κολονοσκόπηση. Η τεχνική αυτή ονομάζεται κολονογραφία (κολονοσκόπηση μέσω αξονικού τομογράφου). Όλες οι πρόσφατες ανακοινώσεις δείχνουν ότι παρουσιάζει μεγάλη ικανότητα εντόπισης μικρών πολυπόδων και ότι θα αποτελέσει στο μέλλον ιδιαίτερα ωφέλιμη τεχνική για απεικονιστικές εξετάσεις (screening tests).

Z. Η ενδοσκοπική υπερηχοτομογραφία αποτελεί σήμερα τη σημαντικότερη ίσως διαγνωστική προεγχειρητική μέθοδο, αποκλειστικά για τον καρκίνο του ορθού. Το μεγάλο πλεονέκτημα της μεθόδου, σε σχέση με τις υπόλοιπες διαγνωστικές εξετάσεις, είναι ότι μπορεί να καθορίσει επακριβώς την έκταση της διήθησης και να ελέγξει τους περιορθικούς λεμφαδένες, γεγονός πολύ σημαντικό για την προεγχειρητική σταδιοποίηση του όγκου και τη θεραπευτική αντιμετώπιση του.

Η Γαλλική Χειρουργική Εταιρεία αναφέρει ότι η ενδοσκοπική υπερηχο-τομογραφία είναι διαγνωστικά ακριβής στο 91% των περιπτώσεων με ευαισθησία 96%  στην εντόπιση της διήθησης του μυϊκού χιτώνα, ειδικότητα 94% και θετική προγνωστική αξία 98%, ενώ  η αξονική τομογραφία στην ίδια σειρά έχει αντίστοιχες τιμές στις ίδιες παραμέτρους 84%, 62%, 63% και 88%.

Η. Αφού τεθεί  η διάγνωση της πρωτοπαθούς εστίας στο έντερο, γίνεται σταδιοποίηση της νόσου μέσω αξονικής και μαγνητικής τομογραφίας, για να εκτιμηθεί η έκτασή της και να οριστεί η θεραπευτική στρατηγική.

Θ. Αν και ο ρόλος του PET scan στην προεγχειρητική διάγνωση και σταδιοποίηση είναι συζητήσιμος, μετεγχειρητικά αποτελεί την πλέον ευαίσθητη και ακριβή μέθοδο για την ανίχνευση της τοπικής υποτροπής (ευαισθησία 97%, ειδικότητα 76%), τη σταδιοποίηση της νόσου και την ανταπόκριση στη θεραπεία. Σε ένα ποσοστό της τάξης του 29%, η ΡΕΤ τροποποίησε τον τρόπο διαχείρισης των ασθενών. Η ακρίβεια της στην ανίχνευση των ηπατικών μεταστάσεων αγγίζει το 98%, ενώ προς την ίδια κατεύθυνση υπολείπονται σημαντικά η αξονική τομογραφία και η υπερηχοτομογραφία.

Ι. Τέλος οι καρκινικοί δείκτες CEA και Ca 19-9  ανευρίσκονται αυξημένοι στους περισσότερους ασθενείς και έτσι χρησιμεύουν στη διάγνωση και στην παρακολούθηση της πορείας της νόσου, όπως και στην ανίχνευση τυχόν υποτροπής.