Αιτιολογία και παράγοντες κινδύνου

Οι κυριότεροι προδιαθεσικοί παράγοντες του καρκίνου των ωοθηκών είναι:

1. Ηλικία. Η νόσος μπορεί να εμφανιστεί σε όλες τις ηλικίες. Η συχνότητα της όμως αυξάνεται δραματικά με την πρόοδο της ηλικίας.

2. Κάπνισμα. Σχετίζεται με αύξηση της συχνότητας του καρκίνου των ωοθηκών, χωρίς να είναι γνωστός ο μηχανισμός.

3. Διατροφή και τρόπος ζωής. Η συχνότητα της νόσου είναι αυξημένη στις γυναίκες των ανεπτυγμένων χωρών και ελαττώνεται στις χώρες που η κατά κεφαλήν κατανάλωση ζωικού λίπους είναι χαμηλή.

4. Εγκυμοσύνη. Επιδημιολογικές μελέτες έχουν δείξει αύξηση της συχνότητας της νόσου σε άτοκες γυναίκες ή σε γυναίκες που εμφάνισαν εμμηνόπαυση σε μεγάλη ηλικία. Αντίθετα η συχνότητα της νόσου μειώνεται με τις κυήσεις και την παρατεταμένη χρήση αντισυλληπτικών. Οι θεωρίες που επικρατούν πάνω στο θέμα αυτό είναι η θεωρία της αδιάκοπης ωορρηξίας, η οποία προκαλεί κατ εξακολούθηση τραύμα στο επιφανειακό επιθήλιο της ωοθήκης, και η συνεχής εμβάπτιση του στο ωοθηλακικό υγρό που είναι πλούσιο σε οιστρογόνα. Η πρόκληση ωορρηξίας, για τους ανωτέρω λόγους, θεωρείται ενοχοποιητικός παράγοντας.

5. Υστερεκτομή. Έχει παρατηρηθεί ότι οι γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε ολική υστερεκτομή (χωρίς αφαίρεση ωοθηκών) για καλοήθη νόσο εμφανίζουν μικρότερη συχνότητα εμφάνισης της νόσου. Εδώ πιθανολογείται ότι υπάρχει καρκινογόνος παράγοντας, ο οποίος από το εξωτερικό περιβάλλον εισβάλλει και επιδρά στο περιβάλλον των ωοθηκών μέσω του γυναικείου γεννητικού συστήματος. Ενισχυτικό αυτής της θεωρίας είναι η ύπαρξη κρυστάλλων ταλκ σε αδενοκαρκινώματα των ωοθηκών. Σε μελέτες που έχουν γίνει γυναίκες με καρκίνο των ωοθηκών έκαναν συχνότερη χρήση πούδρας (ταλκ) στο περίνεο, είτε απευθείας πάνω στις σερβιέτες που χρησιμοποιούσαν.

6. Καρκίνος του μαστού. Οι γυναίκες με ιστορικό καρκίνου του μαστού εμφανίζουν αυξημένη συχνότητα καρκίνου των ωοθηκών. Στην περίπτωση αυτή έχει ενοχοποιηθεί η ύπαρξη μεταλλαγμένων γονιδίων  BRCA1 & BRCA2.

7. Σύνδρομο Lynch II. Επίσης στο σύνδρομο lynch II που αφορά σε άνδρες και γυναίκες, υπάρχει αυξημένος κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του παχέος εντέρου και καρκίνου σε άλλα όργανα όπως στις ωοθήκες, στο ενδομήτριο, στο μαστό, στον προστάτη κ.α.

8. Γενετικοί παράγοντες. Έχει υπολογιστεί ότι περίπου 1 στις 70 γυναίκες μ ελεύθερο οικογενειακό ιστορικό θα εμφανίσει καρκίνο των ωοθηκών. Σε περίπτωση οικογενειακού ιστορικού καρκίνου των ωοθηκών, δηλαδή όταν  ένα ή δύο μέλη άμεσης συγγένειας εμφανίζουν καρκίνο, η πιθανότητα προσβολής ανέρχεται στο 5% και στο 7% αντίστοιχα. Όταν υπάρχει κληρονομικός καρκίνος των ωοθηκών, δηλαδή όταν περισσότεροι από δύο άμεσους συγγενείς έχουν εμφανίσει καρκίνο των ωοθηκών, τότε η πιθανότητα εμφάνισης της νόσου ανέρχεται στο 50%.

Πρέπει όμως να τονιστεί ότι η συχνότητα του κληρονομικού καρκίνου των ωοθηκών δεν υπερβαίνει το 1-5% του συνόλου των περιπτώσεων.

Στην βιβλιογραφία αναφέρονται τρία σύνδρομα κληρονομικού καρκίνου των ωοθηκών:

Α. Σύνδρομο που αφορά μόνο στον καρκίνο των ωοθηκών.

Β. Σύνδρομο καρκίνου μαστού- ωοθηκών. Υπάρχει συσχέτιση με τα μεταλλαγμένα γονίδια BRCA1 & BRCA2.

Γ. Σύνδρομο lynch II.