Μήνυμα ελπίδας (& συγκριτικές εικόνες πρό- και μετά- χημειοθεραπείας)

Πέρασαν πολλά χρόνια από τον τελευταίο Ιπποκρατικό αφορισμό διατυπωμένο ως εξής: ‘’Οκόσα φάρμακα ουκ ιείται σίδηρος ιείται, οκόσα σίδηρος ουκ ιείται πυρ ιείται, οκόσα πυρ ουκ ιείται χρει νομίσειν (ταύτα) ανίατα’’.

Ο Ιπποκράτης όρισε με προφητικό τρόπο τις βάσεις αντιμετώπισης και του καρκίνου (χημειοθεραπεία, χειρουργική θεραπεία, ακτινοβολία).

Ο καρκίνος σήμερα δεν θεωρείται ανίατη πάθηση. Η μάχη εναντίον του έχει προσφέρει πολύ σοβαρές επιτυχίες τα τελευταία τριάντα χρόνια.

Τα επιτεύγματα αυτά αφορούν:

Τη διάγνωση, την κατανόηση της αιτιολογίας και της ανάπτυξης των όγκων, τη χειρουργική αντιμετώπιση, την ακτινοθεραπεία και τη χημειοθεραπεία.

Το υπερηχογράφημα, η μαστογραφία, οι ενδοσκοπήσεις (γαστροσκόπηση, κολονοσκόπηση, κυστεοσκόπηση, βρογχοσκόπηση, λαρυγγοσκόπηση κλπ) η αξονική τομογραφία, η μαγνητική τομογραφία, οι κατευθυνόμενες βιοψίες όγκων υπό έλεγχο υπερηχογραφήματος και αξονικής τομογραφίας, είναι σήμερα καθιερωμένα στην κλινική πράξη και προσφέρουν αναίμακτα σε πολλές περιπτώσεις πλήρη διάγνωση και προσδιορισμό της εκτάσεως αρχικών καρκίνων.

Η μεγάλη τους συνεισφορά έγκειται κυρίως στην έγκαιρη διάγνωση πρώιμων καρκίνων και στην οριστική εν συνεχεία θεραπεία.

Η έρευνα στην κατανόηση της ανάπτυξης του καρκίνου έχει προχωρήσει πολύ τα τελευταία χρόνια.

Ο προσδιορισμός των παραγόντων κινδύνου (κληρονομικότητα, κάπνισμα, περιβαλλοντολογικοί παράγοντες, ηλιακή ακτινοβολία, υλικά συντήρησης τροφών, επίκτητα νοσήματα, αλκοόλ, φάρμακα) και η κατανόηση της έναρξης της διαδικασίας καρκινογένεσης στο επίπεδο του DNA του κυττάρου, η ανακάλυψη ογκογονιδίων υπεύθυνων για την δημιουργία διαφόρων καρκίνων και τελικά η γνώση της πολύπαραγοντικότητας των όγκων συνολικά, είναι κατακτήσεις με μεγάλες προοπτικές στη μάχη εναντίον του καρκίνου.

Η χειρουργική θεραπεία γνωρίζει συνεχώς επιτυχίες τα τελευταία χρόνια. Η σαφής γνώση της εκτάσεως του καρκίνου προεγχειρητικά και η συγκεκριμένη κατεύθυνση του νυστεριού του χειρουργού, η θεαματική βελτίωση των συνθηκών αντισηψίας και αντιβιοτικής κάλυψης του αρρώστου, η ευρεία χρησιμοποίηση Laser  στη χειρουργική τεχνική και η πληρέστερη γνώση του άριστου τρόπου αφαίρεσης των όγκων είναι μερικές από τις κατακτήσεις.

Η ακτινοθεραπεία, επίσης έχει προχωρήσει πολύ με την ανακάλυψη και χρησιμοποίηση σύγχρονων υψηλής ευκρίνειας και κατευθύνσεως ακτινοβολίας μηχανημάτων (π.χ. γραμμικός επιταχυντής με χρησιμοποίηση ηλεκτρονικών υπολογιστών τελευταίου τύπου, η κατευθυνόμενη εμφύτευση ραδιενεργών υλικών σε συγκεκριμένους όγκους με πολύ σοβαρά αποτελέσματα, η θεαματική αποτελεσματικότητα σε μερικά επείγοντα ογκολογικά προβλήματα ( πχ πίεση ή απόφραξη αγγείων ζωτικών για τη ζωή από όγκους, πίεση νεύρων με ημιπληγία ή παραπληγία, η αντιμετώπιση εγκεφαλικών μετρήσεων), είναι καθιερωμένη πιά αντιμετώπιση στην καθ’ ημέρα κλινική πράξη.

Η χημειοθεραπεία σήμερα έχει πολύ σοβαρές κατακτήσεις. Η οριστική θεραπεία- ίαση αρκετών μορφών νεοπλασμάτων ήταν ανέλπιστη 20 χρόνια πριν (πχ νόσος Hodgkins, λεμφώματα non- Hodgkins, καρκίνος όρχεων, καρκίνος ωοθηκών, αρκετές μορφές λευχαιμιών), η συνεχώς διευρυνόμενη γνώση του καλύτερου τρόπου χορηγήσεως και αποτελεσματικότητας των αντικαρκινικών φαρμάκων, οι επιτυχίες των νέων συνδυασμών των φαρμάκων αυτών, η συνεχής ανακάλυψη νέων ελπιδοφόρων φαρμάκων με σημαντικά αποτελέσματα, η ανοσοθεραπεία, η κατάκτηση της δυνατότητας χειρουργικής αφαίρεσης ανεγχείρητων καρκίνων μετά από προεγχειρητική χημειοθεραπεία, είναι μερικές από τις κατακτήσεις.

Σήμερα με τις σύγχρονες μεθόδους αντιμετώπισης του καρκίνου είναι λίγες οι καταστάσεις που η ιατρική σηκώνει τα χέρια και δεν μπορεί να προσφέρει σημαντική βοήθεια.

Πρέπει να τονιστεί ιδιαίτερα η αναγκαιότητα του σωστού χειρισμού του καρκινοπαθούς από τη στιγμή της εμφάνισης του πρώτου συμπτώματος μέχρι τη στιγμή που η νόσος του θα θεωρηθεί ανεξέλεγκτη. Έχουμε πολλά παραδείγματα διαγνωστικών προβλημάτων που αφορούν είτε το είδος των όγκων, είτε τον εσφαλμένο προσδιορισμό της εκτάσεως της νόσου, ανορθόδοξους διαγνωστικούς τρόπους προσέγγισης του προβλήματος του αρρώστου, περιπτώσεις πλημμελούς χειρουργικής τεχνικής, ανορθόδοξη σειρά στην αντιμετώπιση ενός όγκου.

Η χειρουργική αφαίρεση ενώ εξακολουθεί να παίζει πρωταρχικό ρόλο στη θεραπεία χειρουργήσιμων όγκων, δεν έχει πλέον λόγο στην αντιμετώπιση του μικροκυτταρικού καρκίνου του πνεύμονος, των λεμφωμάτων, ή των λευχαιμιών γιατί η χημειοθεραπεία είναι η θεραπεία εκλογής. Σε αρκετά επείγοντα ογκολογικά προβλήματα, η ακτινοθεραπεία έχει κατακτήσει την πρώτη θέση.

Είναι πλέον φανερό ότι ο καρκινοπαθής μπορεί να ωφεληθεί τα μέγιστα αν υπάρξει αρμονική συνεργασία και συλλογική αντιμετώπιση του προβλήματος από τον χειρουργό, τον παθολόγο-ογκολόγο και τον ακτινοθεραπευτή ιατρό.