Καρκίνος και Κάπνισμα

ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΚΑΙ ΚΑΠΝΙΣΜΑ

Ο καπνός περιέχει 3.500 χημικές ουσίες, εκ των οποίων οι είκοσι είναι καρκινογόνες (Π.χ. αρωματικές αμίνες, PAHs, Ν-νιτροζαμίνες).
Οι ουσίες αυτές μέσω μιας πολυσταδιακής σειράς μεταλλάξεων, υποκινούν τελικά τα κύτταρα να πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα, με αποτέλεσμα την ανάπτυξη του όγκου. Το διάστημα, όμως, που μεσολαβεί από την έκθεση του οργανισμού σε οποιαδήποτε καρκινογόνο ουσία μέχρι και την έναρξη σχηματισμού του καρκίνου είναι αρκετά μεγάλο και ποικίλλει. Έτσι, στη συγκεκριμένη περίπτωση, υπάρχει ένα χρονικό διάστημα (lag time) 20-30 χρόνων που μεσολαβεί από την έναρξη της καπνιστικής συνήθειας μέχρι την εμφάνιση του καρκίνου του πνεύμονα. (βλ. εικόνα) 


Το κάπνισμα θεωρείται υπαίτιο για το 1/3 όλων των τύπων καρκίνου. Η μέγιστη, όμως, νεοπλασματική του δράση φαίνεται στον καρκίνο του πνεύμονα, αφού ευθύνεται για το 90% των καρκίνων του πνεύμονα στους άνδρες και για το 60% στις γυναίκες, στις αναπτυγμένες χώρες. Εκτός, όμως, από τον καρκίνο του πνεύμονα, ευθύνεται για την αύξηση της συχνότητας και άλλων καρκινωμάτων, όπως ο καρκίνος του φάρυγγα, της στοματικής κοιλότητας, του οισοφάγου, του παγκρέατος, της ουροδόχου κύστεως, των νεφρών, του στομάχου, του μαστού, του τραχήλου και τη λευχαιμία.

Λόγω, λοιπόν, της ύπαρξης αυτής της στενής σχέσης καπνίσματος-καρκίνου, είναι κατανοητό ότι η διακοπή του καπνίσματος αποτελεί σωτήρια πράξη. Έχει αποδεδειγμένα μέσο- και μακροπρόθεσμα οφέλη για τους καπνιστές όλων των ηλικιών. Ο πρόσθετος κίνδυνος θανάτου λόγω του καπνίσματος ελαττώνεται σύντομα μετά τη διακοπή του και η μείωση συνεχίζεται για τουλάχιστον 10-15 έτη. Έτσι, για παράδειγμα, στον καρκίνο του πνεύμονα, ο κίνδυνος μειώνεται περίπου κατά 30%-50% στα 1Ο χρόνια διακοπής. Επίσης, έχει υπολογιστεί ότι άτομα που απεβίωσαν εξαιτίας κάποιου καρκίνου που σχετίζεται πολύ στενά με τον καπνό, θα ζούσαν τουλάχιστον για 15 χρόνια ακόμη αν δεν είχαν υπάρξει ποτέ καπνιστές.

Όφελος από τη διακοπή του καπνίσματος υπάρχει σε όλες τις ηλικίες. Αν συμβεί όμως πριν την ηλικία των 30 ετών, αποφεύγεται το 90% του συνολικού κινδύνου για καρκίνο του πνεύμονα.

Παρά τις τεκμηριωμένες γνώσεις μας για τις καταστροφικές συνέπειες του καπνίσματος, καθώς και τις αντικαπνιστικές εκστρατείες της ιατρικής κοινότητας και άλλων κρατικών ή μη φορέων, στην Ελλάδα δυστυχώς τα τελευταία 70 χρόνια έχει παρατηρηθεί πενταπλάσια σχεδόν αύξηση της μέσης ετήσιας κατανάλωσης τσιγάρων κατά άτομο, όπως προκύπτει από τα στοιχεία της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας. (βλ. πίνακα)


Έτη    Μέση ετήσια κατανάλωση
τσιγάρων κατά άτομο
1938    708
1964    1.398
1974    2.030
1984    2.730
1994    2.815
2004    3.207

(Πηγή Γ.Γ.ΕΣΥΕ)


EIKONA: Αύξηση του αριθμού των θανάτων από καρκίνο του πνεύμονα κατ’ αναλογία της αύξησης της κατανάλωσης τσιγάρων